SİSTEM GÜVENLİĞİ

Genel Sistem Güvenliği

Sistem güvenliği, Ankara Metrosu sisteminin tamamını kapsayan çeşitli donanımlar ve tasarım özellikleriyle sağlanmaktadır. Telekomünikasyon tesisleri vasıtasıyla, sistemin bütün özelliklerini izleyen ve denetleyen geniş kapsamlı bir ağ oluşturulmuştur. Üç telsiz şebekesi ve bir telefon sistemi vasıtasıyla İşletme Merkezi ile çok yönlü bir iletişim imkânı sağlanmıştır. Kapalı devre televizyon sistemi (CCTV) sayesinde bütün istasyon platformlarının, yürüyen merdivenlerin ve ücret toplama alanlarının izlenmesi mümkün olmaktadır. Bir acil durumda, istasyonlardan veya İşletme Merkezinden bir ya da daha çok istasyonda, Genel Anons (PA) sistemi vasıtasıyla anonslar yapılabilir. Bunun yanı sıra Denetsel Kumanda ve Veri Toplama Sistemi (SCADA) ile hatyolu, trafo merkezleri, İşletme ve Bakım Merkezi tesisleri ve yolcu istasyonlarındaki donanımı (ör. Duman detektörleri, izinsiz giriş kapı alarmları v.s.) sürekli olarak izlenip, denetlenmektedir.

Güvenlik görevlileri, istasyonların güvenliğini sağlamaktan sorumludurlar. Bu görevliler istasyon görevlileri ile birlikte, istasyon işletmesini bütün yönleri ile denetler ve acil durumlarda, tren ve istasyonların boşaltılması dâhil olmak üzere bütün faaliyetleri yönlendirirler. Bütün istasyonlarda, tahliye amacıyla kullanılmak üzere acil durum çıkış kapıları vardır. İstasyon dâhilindeki bütün kapılarda ve platform uçlarında sadece yetkili kişilerin girebilmesini sağlamak için kilitler ve İşletme Merkezini uyaran izinsiz giriş alarm tertibatı bulunmaktadır. Sadece belirli personelin girmesine izin verilen bölgeler, diğer işletme ve bakım personelinin girmesini önlemek amacıyla, kademeli bir anahtar/kilit sistemi ile donatılmıştır.

İBM alanı (Depo ve Atölyeler), güvenliğin sağlanması açısından tel örgü ile çevrilmiştir. İBM'ye girişler, giriş kapısındaki kapı kontrol binasında bulunan güvenlik görevlileri tarafından kontrol edilir. Yol bilgisayarları (trende bulunan bilgisayarların dışındaki bilgisayarlar) ve diğer kumanda donanımı İBM idare binasının üçüncü katında, İşletme Merkezinin yanındaki klimalı bir odaya yerleştirilmiştir. Gerek bu oda, gerekse İşletme Merkezinin bulunduğu oda, sadece görevli personelin girebileceği kısıtlanmış bölgelerdir.

Scada

Denetsel Kumanda ve Veri Toplama Sistemi, trafo merkezi ve yolcu istasyonu donanımlarının merkezi bir yerden kumanda edilmesini ve bu ekipmanların durumu ile ilgili bilgilerin verilmesini sağlar.

Sistem, muhtelif noktaları izlemek ve kumanda etmek ve İşletme Merkezinde yerleşik ana terminal ile iletişim yapmak üzere yolcu istasyonları ve trafo merkezlerinde bulunan Uzak Bilgi Toplama Birimlerinden (RTU) oluşur. SCADA sistemi kapsamındaki donanımların çalışmasına RTU'lar vasıtasıyla kumanda edilmesi, söz konusu ekipmanın çalıştırılmasını sağlayan röle kontaklarının kapatılması suretiyle gerçekleştirilir. RTU'dan İBM'deki ana bilgisayara bilgi iletimi ve ana bilgisayardan RTU'ya komut iletimi kablo ağı vasıtasıyla yapılır. Ana terminal donanımı ana ve yedek modunda çalışan iki mini bilgisayar, ilgili cihaz kontrolörleri, klavyeler, renkli monitörler ve yazıcılardan oluşur.

Cer Gücü Kaynağı ve Dağıtım Sistemi; 34,5 kV gücün alınması, bu gücün 10,5 kV, 750 Vdc ve 380/220 Vac seviyelerine dönüştürülmesi ve gerektiği şekilde dağıtılması ile ilgili donanımların tümünün uzaktan kumanda edilmesi ve durumlarının takip edilmesi, bilgisayarlı Denetsel Kumanda ve Veri Toplama (SCADA) Sistemi ile sağlanır.

Yolcu Bilgilendirme

Bu sistem, istasyonlarda platformların orta noktasına yakın yüksek bir yerde bulunur. Uzaktan kolayca okunabilecek ideal büyüklükte elektronik yazı ile yolcuların görsel olarak bilgilendirilmesi sağlanır.

Tren yönü, trenin istasyona geliş süresi, saat bilgileri ve gerektiğinde özel mesajlar yolculara bu sistem aracılığıyla görsel olarak iletilir.

Genel Anons Sistemi

İstasyon Genel Anons (PA) sistemi, hem İletişim Operatörünce(Merkezden) hem de yerel olarak(istasyondan) verilen acil durum ve bilgilendirme duyurularının anons edilmesine imkân tanır. İletişim fiber optik kablo sistemiyle sağlanır. Platformlardaki anons seviyeleri istasyon ortamındaki değişken gürültü seviyelerine göre otomatik olarak ayarlanır. Sistem donanımı, amplifikatörleri ve hoparlörleri ihtiva eder.

CCTV (Kapalı Devre TV Sistemi)

CCTV, istasyondaki belirli alanların (platformlar, ücret toplama alanları, yürüyen merdivenler) görsel olarak izlenmesini sağlar. Görüntü değiştirme işlemi, her bir yolcu istasyonuna yerleştirilmiş olan sıralı anahtarlar vasıtasıyla yapılır. Bu sistem, tüm istasyon kamera görüntülerini alır ve seçilen kamera sinyalini Fiber Optik sistem üzerinden İşletme Merkezindeki ilgili monitöre gönderir.

Otomatik Tren Kumandası

Ankara Raylı Toplutaşım Sistemi (Ankara Metrosu), hareketli blok sinyalizasyonu kavramını esas alan bir Otomatik Tren Kumandası (ATC) sistemiyle çalıştırılmaktadır. ATC sistemi, metro trenlerinin üç farklı modda (otomatik, kabin–sinyalli ve manuel) çalışmasını olanak vermektedir. Ana hat üzerindeki ticari servis işletme modu Otomatik Tren İşletmesi Modu’dur (ATO). ATC sistemi trene otomatik olarak bir koruma sağlamakta ve hızlanma, boşta gitme, yavaşlama, durma ve kapı açma gibi tren işlevlerine kumanda etmektedir. Kapı kapatma ve tren kalkış işlevleri sürücü tarafından başlatılmaktadır. Sürücü trenin kapılarını kapatıp tren kalkış komutu verse dahi, tren, programlanmış kalkış zamanına kadar hareket etmemektedir. ATC Sistemi, Sistem Yönetim Merkezi (SMC), Araç Kumanda Merkezi (VCC), Araç İçi Kontrol Birimi (VOBC) ve Yol Ekipmanı olmak üzere dört ana alt sistemden oluşmaktadır.

Araç Kumanda Merkezi (VCC), üç bilgisayarlı konfigürasyonu, çevresel lojiği ve veri iletişimi linkleriyle ATC sisteminin özünü oluşturmaktadır. VCC’nin en önemli sorumluluğu, trenlerin arasında emniyetli bir mesafe bulundurmaktır. VCC, trenlerin konumlarını, hızlarını ve hareket yönlerini takip eder ve her bir trene, güncellenen emniyetli duruş noktaları, izin verilen maksimum hız ve önlerindeki hat kesimleri için eğim verileri gibi bilgileri vermektedir. VCC, aynı zamanda makaslara yaklaşmakta olan trenlerin yollarını ayarlamak için RCIU’lar (Uzaktan Kumanda Arabirimleri) vasıtasıyla makaslara kumanda etmektedir. İşletme Kontrolörü taleplerinin ve istasyonda bekleme sürelerine, vs.ye bağlı program ayarlamalarının yerine getirilmesi de VCC’nin sorumluluğu altındadır. Bu bilgiler VCC’ye SMC tarafından iletilmektedir.

Trenlerle iletişim, tahsis yolu boyunca yerleştirilmiş olan endüktif lup kablosu vasıtasıyla yapılmaktadır. Trendeki antenler gönderilen sinyali almakta ve Araç İçi Kontrol Birimine (VOBC) göndermektedir. VOBC, iletim hatlarını kontrol ettikten sonra, gelen bilgiye göre işlem yapmaktadır. Trenler tahsis yolu üzerindeki konumlarını tespit ettikten sonra, bunu, hız ve diğer durum bilgileriyle birlikte VOBC’ye göndermektedirler. Ankara Metrosu ATC sisteminde, trenler, iki uçta birer motorlu ve ortada bir treyler araç olmak üzere, birbirine sabit şekilde bağlanmış olan üçlü araçtan oluşmaktadır. Her bir üçlünün treyler aracında Araç-İçi Kontrol Birimi (VOBC) bulunmaktadır. Bir tren, bir üçlüden veya birbirine bağlanmış olan iki üçlüden oluşabilir. Bu nedenle bir trende bir veya iki VOBC bulunabilir. VOBC, ATC sistemi ile trenin alt sistemleri arasında arabirim sağlamaktadır. VOBC esas olarak araç-içi Otomatik Tren Koruması (ATP) işlevlerini yerine getirmekten sorumludur. VOBC aynı zamanda, ATP’nin öngördüğü kısıtlamalar dahilinde; Otomatik Tren İşletmesi (ATO) işlevleri olan hız regülasyonu, duruş noktası kumandası ve kapı açma kumandası işlevlerini de sağlamaktadır.

Yukarıda kısaca verilen açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Ankara Metrosu güzergahında trenlerin hız oranları ve bunları belirleyen kriterler ATC Sistemi tarafından belirlenmektedir. İşletmemizde ticari serviste kullandığımız iki hız limiti (80 km/h ve 65 km/h) bulunmaktadır. Bununla birlikte sistem, kötü hava koşulları, alternatif servis uygulamaları, acil durumlar vs. gibi zaman zaman karşılaşılan durumlarda trenlerin hız ve frenleme oranlarını çeşitli kademelerde (%100 ile %50 arasında) değiştirilmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca, hattın istenilen bölümlerine, istenilen hız oranında ‘Yavaş Git Bölgeleri’ tabir edilen hız kısıtlamaları da uygulanabilmektedir.

Kısaca ATC Sistemi yazılımı, hattın her noktasının kendine has özeliklerini (makas bölgesi, istasyon girişi veya çıkışı olması, o hat kesiminin eğimi, trenlerin ticari servis programına göre geç veya erken olması vb.) göz önüne alarak, o anda hatta bulunan tüm trenler için ayrı ayrı maksimum hız değerleri tespit etmekte ve bu hızları kontrol etmektedir.

+90(312) 3545933