Dünya Raylı Sistem
|
Londra'da 1863 yılında hizmete giren, buhar gücü ile çalışan
Metropolitan Line sistemi, dünyada şehir içi toplutaşımda trenlerin
kullanıldığı ilk metro sistemidir. Elektrik enerjisi ile çalışan ilk
raylı toplutaşım sistemi de 1890 yılında yine Londra'da işletmeye
açılan sistemdir. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Metrolar, bir taşıma
sistemi olarak şehirlerde yer almaya başlamıştır.
Dünyadaki tam otomatik ilk metro, San Francisco'da 1976 yılında
faaliyete geçen BART İşletmesidir. İlk sürücüsüz araç işletmesi,
Fransa'da Lille kentinde işletmeye alınmış, ikincisi Kanada'nın
Vancouver şehrindeki SkyTrain İşletmesi olmuştur. 1986 yılında
işletmeye açılan SkyTrain İşletmesi Franser Nehrinin üzerindeki 0.6
km. uzunluğundaki asma köprüden geçişiyle de dünyadaki en uzun köprü
geçişli raylı taşım olma özelliğini taşımaktadır.
Newyork Metrosu; 463 istasyon 6273 araçlık filo, Paris Metrosu; 35
binin üzerinde personel, Londra Metrosu; 410 km. hat uzunluğu,
Moskova Metrosu; en fazla yolcu taşımasıyla kendi alanlarında öncü
durumundadırlar.
Türkiye'nin ilk metrosu, aynı zamanda dünyanın üçüncü yeraltı
metrosu, İstanbul'daki Beyoğlu'yla Galata'yı birbirine bağlayan
tünelde yapılan sistemdir. 30 Haziran 1871'de başlayan tünel kazısı
3.5 yıl sürmüş 5 Aralık 1874 yılında bitmiş, 1875 yılında sistem
hizmete açılmıştır. 626 m. uzunluğunda 6.60 m. genişliğinde olan
tünelde günde 25.000 yolcu taşınmıştır.
Türkiye'nin ilk tam otomatik metro sistemi olan Ankara Metrosu proje
çalışmaları 1960'lı yıllara kadar uzanmaktadır. Yapılan çalışmalar
bir ara duraklamış, 1982 yılından itibaren tekrar etüt ve proje
çalışmalarına başlanmıştır. 1988 yılında DPT yatırım programında
Yap-İşlet-Devret modeliyle yer almış ve bu şekilde ihale edilmiştir.
Daha sonra bu modelin uygulanabilir olmadığına karar verilmiş ve
Eylül 1991'de anahtar teslimine dönüştürülmüştür. Uluslararası ihale
neticesinde Bombardier, SNC Lavalin ve iki Türk İnşaat ve
Mühendislik Şirketi Gama ve Güriş'ten oluşan Konsorsiyum ile Ankara
Büyükşehir Belediyesi arasında Ankara Metro İşletmesi'nin 1.
etabının tasarım ve inşaatının yapım sözleşmesi 17.03.1993'te
imzalanmış, yapım işlerine 01.04.1993'te başlanmıştır. İlk
araç teslimi Mayıs 1995'te yapılmış ve 28 Aralık 1997'de gelir
getiren servise başlanılmıştır.